De prijs van openbaarheid

bron provincie Zuid-Holland

De laatste tijd wordt Delft door de pers getrakteerd op veel financiële informatie rond het project Vervanging Sebastiaansbrug. Deels vertrouwelijke informatie, die "gelekt" lijkt uit de gemeenteraad. Is dat schadelijk? Ja. Voor wie? Voor de bewoners van Delft.

Om te beginnen: persvrijheid is een groot goed. Er is niets tegen het publiceren van informatie, vertrouwelijk of niet, die in een openbare raads- of commissiezitting aan de orde kwam, bedoeld of onbedoeld. Maar het ligt voor mijn gevoel anders als de publicatie nadrukkelijk put uit als "geheim" aangemerkte informatie, zoals verslagen van vertrouwelijke commissievergaderingen.

Geheim, omdat de gekozen volksvertegenwoordiging van Delft dat zo besloten heeft vanuit het belang van Delft en haar inwoners. Publiceren van dergelijke informatie kan het belang van Delft schaden.

Openbaarheid is de kern van onze democratie. Dus moet openbare gedachtewisseling en besluitvorming in de gemeenteraad niet gemakkelijk kunnen worden ingewisseld voor vertrouwelijkheid. Daarom bepalen de Commissie of de Raad, en niet een wethouder of het college, eerst of vertrouwelijkheid echt nodig is. Vervolgens wordt besloten welk deel van het onderwerp vertrouwelijk moet blijven en tot wanneer. Rond het onderwerp Sint Sebastiaansbrug geldt de vertrouwelijkheid voornamelijk de bedragen, met name de inschatting van de (uitbestedings)kosten en dan nog alleen totdat de uitbesteding is afgerond (nu ingeschat rond de komende jaarwisseling). Overigens, voor de raadsleden zelf is niets geheim: zij vragen en krijgen, namens de burgers van Delft, alle gewenste informatie.

Waarom die vertrouwelijkheid? Omdat het bekend worden van de bedragen die Delft en haar bouwpartners gereserveerd hebben voor de aanbesteding er onherroepelijk toe leidt dat de offrerende aannemers daarmee rekening zullen houden. En omdat Delft als overheid moet uitgaan van een ongunstig scenario ("worst case") en dus ruim moet reserveren, is de kans groot dat de aannemers hoger zullen offreren dan voor het bekend worden van de schattingen.

Het gaat in het groot net als in het klein. Ook een particulier zegt bij gesprekken met aannemers over zijn gewenste verbouwing niet dat hij een bedrag van € 2.000 heeft gereserveerd. Immers, de kans is dan groot dat de aannemers zullen offreren in de buurt van dat bedrag, ook als de marktprijs op dat moment lager is. Datzelfde principe geldt ook voor gemeenten die bruggen aanbesteden.

Vertrouwelijkheid bij uitbestedingen is voor een gemeente geen spelletje en zou dat ook voor anderen (raadsleden, burgers, pers) niet moeten zijn. Simpelweg omdat te vroege en ruime openbaarheid de gewone burgers veel geld kan kosten.

Naschrift: de recente berichten rond uitbestedingen door overheden aan het ICT-bedrijf Ordina illustreren perfect de kostbare effecten van diverse vormen van "lekken". 

Zie voor de spelregels rond vertrouwelijkheid het Wetboek van Strafrecht, de Delftse Raadsverorderning en de Delftse Verordening op de raadscommissies 2008.